Większość noworodków zwykle zasypia z łatwością i w prawie każdych warunkach. Najczęściej dzieje się to po krótkim czasie aktywności, na który składa się głównie jedzenie i zmiana pieluszki. Zanim skończymy pielęgnację i karmienie malca, ten często już usypia. Następnie stopniowo z każdym tygodniem życia niemowlęta stają się coraz bardziej świadome otoczenia i ciekawe wszystkiego dookoła, łatwe z początku usypianie staje się dla rodziców wyzwaniem. Początkowo wystarczało zapewnienie dobrych warunków do spania , aby maluch był w stanie spokojnie zasnąć. Z czasem okazuje się, że malca przed uśnięciem trzeba zacząć dodatkowo wyciszać i przygotowywać do tego, że nadchodzi pora spania. Dorośli funkcjonują podobnie – trudno jest im zasnąć tuż po aktywności fizycznej czy aktywnej dyskusji, ponieważ nasz organizm ciągle pracuje na wysokich obrotach, a mózg nie potrafi się “wyłączyć” w chwilę i potrzebuje czasu na wyciszenie. Tak samo jest z dziećmi – nie możemy liczyć, że maluch zaśnie w chwilę, jeśli przeniesiemy go z maty edukacyjnej wprost do łóżeczka.
Dlatego stosowanie tak zwanych rytuałów przed snem, może pomóc przygotować do usypiania zarówno niemowlęta, jak i dzieci starsze. Rytuały docenią zarówno dzieci ruchliwe i temperamentne, jak i maluchy spokojne i bezproblemowe, bo dzieci doceniają przewidywalność i czują się znacznie bezpieczniej i bardziej komfortowo, jeśli wiedzą, co zaraz nastąpi.
Czym jest rytuał?
Rytuał to ciąg czynności regularnie powtarzanych przed snem malucha (zarówno przed drzemkami, jak i snem nocnym), mający na celu wyciszenie go i przygotowanie do snu, ale nie całkowite uśpienie. Mózg malucha dość szybko uczy się, że rytuał jest wstępem do snu, dzięki czemu bezwiednie zaczyna przygotowywać się do odpoczynku. Dzięki niemu dziecko zasypia łatwiej i szybciej, nie walczy z uczuciem zmęczenie, tylko je akceptuje. Rytuał przed drzemką może być krótszy i odrobinę inny od wieczornego, jednak większość elementów powinna być stała. Jeśli chcemy, aby nasze dzieci łatwiej zasypiały, warto włączyć rytuały w stały harmonogram rodzinnego dnia.
Poniższe elementy powinny pomóc w budowaniu zbudować rodzicom przykładowy rytuał przed usypianiem ich pociechy:
- Wyciszenie otoczenia – jak wstęp do usypiania, warto w domu wyłączyć głośne zabawki i sprzęty, głośne radio, zgasić telewizor oraz inne urządzenia z ekranami emitującymi niebieskie światło takie jak telefony, tablety (niebieskie światło zaburza wytwarzanie odpowiedzialnej za sen melatoniny w organizmie człowieka)
- Zmiana rodzaju zabawy – należy zmniejszyć nieco aktywność fizyczną i zacząć spokojniejsze zabawy, na przykład układanie puzzli czy klocków, zabawa lalkami czy misiami, oglądanie świata za oknem lub krótki spacer (ze starszym dzieckiem, bo młodsze może usnąć na spacerze). Wiele zależy od tego czym na danym etapie rozwoju interesuje się dziecko.
- Konieczna pielęgnacja – w pokoju, w którym będzie spał Maluch lub w łazience myjemy dziecko, jeśli jest taka potrzeba, zmieniamy pieluszkę lub korzystamy z nocnika lub toalety, przebieramy w pidżamkę, jeśli Maluch to lubi i zakładamy śpiworek do spania
- Przygaszenie świateł – w pokoju, w którym maluch będzie spać, po wykonaniu pielęgnacji warto zasłonić okna i włączyć jedynie delikatną lampkę nocną. Przygaszenie świateł stymuluje wydzielanie się melatoniny – hormonu odpowiedzialnego za sen.
- Okazywanie sobie uczuć – kiedy w pokoju jest kameralnie, a dziecko jest prawie gotowe do odłożenia do łóżeczka dobrze jest spędzić kilka chwil na samych przyjemnościach – przytulanie, cicha rozmowa, czytanie ulubionych książeczek, mówienie wierszyków lub śpiewanie znanych dziecku kołysanek lub słuchanie muzyki relaksacyjnej powinno wyciszyć i uspokoić malucha
- Wyraźne zakończenie rytuału – długość rytuału dostosowujemy do wieku malucha, noworodki praktycznie nie wymagają rytuału, niemowlętom poniżej 6 miesiąca życia zwykle wystarcza 5-10minut na wyciszenie, a starsze dzieci potrzebują nawet 20-30min, żeby przejść w tryb odpoczynku. Z wiekiem dzieci będą próbowały przedłużać rytuał, dlatego jasne ustanowienie granic rytuału jest istotne, aby rytuał z pomocnego nie zmienił się w godzinny maraton usypiania. Warto przypomnieć dziecku o wszystkich jego potrzebach fizjologicznych i ustalić ilość książeczek, które z dzieckiem czytamy lub ilość kołysanek, które zaśpiewamy na koniec. Dobrze sprawdzają się też tzw. słowa-klucze „dobranoc kochanie”, symbolicznie kończące rytuał. Po rytuale gasimy wszelkie światła i wyłączamy muzykę, przestajemy czytać czy śpiewać i pozwalamy dziecku zasnąć.
Jeśli maluch obudzi się w nocy i nie może zasnąć, nie stosujemy już wtedy rytuałów – są one zarezerwowane do wykonywania w dzień i wieczorem. W nocy staramy się utrzymać warunki nocne.
Jeśli nie wyciszamy i nie stosujemy rytuału przed snem, malec może mieć problemy z zaśnięciem, ale nie będzie to powodem jego nocnych pobudek. Przyczyny należy szukać gdzieś indziej. Błędem jest założenie, że wykonywanie rytuału rozwiąże problem słabego snu. Rytuał nie jest też warunkiem koniecznym do uśpienia dziecka, jego celem jest pomoc w wyciszaniu i ułatwienie rodzicowi późniejszego uśpienia Malca. Jeśli ze względu na okoliczności (wyjazd czy ważna uroczystość), nie ma czasu na rytuał – nie należy się tym martwić, tylko uśpić malucha bez rytuału, a do starych zwyczajów wrócić spokojnie następnego dnia. Na koniec warto pamiętać, że rytuały mają służyć całej rodzinie i ułatwiać usypiania dziecka, nie na odwrót.
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o rytuale i jego prawidłowym przebiegu zachęcamy do zakupu naszego e-booka “Rytuały przed snem” lub skorzystaj z naszego kursu Better Sleep, z którego dowiesz się jak zadbać o sen swojego Maluszka już od 4 miesiąca życia.